Αρθρογραφία

Το κύμα των μετακινήσεων

Ακούστε το άρθρο

Πως ορίζεται η έννοια της “μετανάστευσης” και πως διαχωρίζεται από την έννοια της “αποδημίας”;

“Μετανάστευση” υπάρχει όταν μερικά άτομα έστω και πολλά, αλλά σε ποσότητα που από στατιστική άποψη είναι αδιάφορη ως προς το ανθρώπινο παρακλάδι, απ’ όπου κατάγονται μεταφέρονται από μια χώρα σε μιαν άλλη όπως οι Ιταλοί και οι Ιρλανδοί στην Αμερική ή οι Τούρκοι σήμερα στη Γερμανία

. Τα φαινόμενα μετανάστευσης μπορούν να ελεγχθούν πολιτικά, να περιοριστούν, να ενθαρρυνθούν, να σχεδιαστούν ή να γίνουν αποδεκτά. Με τις αποδημίες δε συμβαίνει το ίδιο. Είτε είναι βίαιες είτε ειρηνικές, είναι όπως τα φυσικά φαινόμενα: συμβαίνουν και κανείς δεν μπορεί να τις ελέγξει.

Υπάρχει “αποδημία” όταν ένας ολόκληρος λαός, σιγά σιγά, μετακινείται από τη μια περιοχή στην άλλη (και δεν είναι καθοριστικό πόσοι θα μείνουν στην περιοχή προέλευσης, αλλά σε ποιο βαθμό οι αποδημούντες αλλάζουν ριζικά τον πολιτισμό της περιοχής στην οποία μετακινήθηκαν). Υπήρξαν μεγάλες αποδημίες από ανατολή προς δύση, στη διάρκεια των οποίων οι λαοί του Καυκάσου άλλαξαν την κουλτούρα και τη βιολογική ταυτότητα των αυτοχθόνων.

Υπήρξαν οι μετακινήσεις των λεγόμενων “βαρβαρικών” φύλων που πλημμύρισαν τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και δημιούργησαν νέα βασίλεια και νέους πολιτισμούς, οι οποίοι ονομάστηκαν ακριβώς “ρωμαιοβαρβαρικοί” ή “ρωμαιογερμανικοί”. Υπήρξε η ευρωπαϊκή αποδημία προς την αμερικανική ήπειρο, από τη μια πλευρά των ακτών της Ανατολής ως άλλη, από τα νησιά της Καραϊβικής και το Μεξικό ως το άκρο του Cono Sur. Έστω και εν μέρει υπήρξε πολιτικά προσχεδιασμένη, γιατί οι λευκοί που ήλθαν από την Ευρώπη δεν είναι τόσο ότι πήραν τις συνήθειες και την κουλτούρα των γηγενών, όσο ότι ίδρυσαν ένα νέο πολιτισμό στον οποίο ακόμη και οι γηγενείς (όσοι επέζησαν) προσαρμόστηκαν.

Είναι δυνατόν τώρα πια να διακρίνουμε αποδημία από μετανάστευση, όταν ο ίδιος ο πλανήτης γίνεται χώρος διασταυρούμενων μετακινήσεων; εικάζεται πως είναι δυνατόν: γιατί, ενώ οι μεταναστεύσεις είναι ελεγχόμενες πολιτικά, οι αποδημίες είναι όπως τα φυσικά φαινόμενα. Όσο υπάρχει μετανάστευση, οι λαοί μπορούν να ελπίζουν να κρατήσουν τους μετανάστες σ’ ένα γκέτο για να μην αναμειχθούν με τους ντόπιους. Όταν υπάρχει αποδημία, δεν υπάρχουν τα γκέτο και η επιμειξία είναι ανεξέλεγκτη. Τα φαινόμενα που ακόμη αγωνίζεται να αντιμετωπίσει η Ευρώπη ως περιπτώσεις μετανάστευσης είναι αντίθετα περιπτώσεις αποδημίας.

Ο Τρίτος Κόσμος χτυπάει την πόρτα της Ευρώπης και μπαίνει μέσα, ακόμη και αν η Ευρώπη δε συμφωνεί. Το πρόβλημα δεν έγκειται πια στο να αποφασιστεί (όπως οι πολιτικοί υποκρίνονται ότι πιστεύουν) αν θα γίνουν δεκτές στο Παρίσι φοιτήτριες με τσαντόρ ή πόσα τζαμιά πρέπει να ανεγερθούν στη Ρώμη. Το πρόβλημα είναι ότι στα επόμενα χρόνια η Ευρώπη θα είναι πολυφυλετική ήπειρος, ή πιο ορθά, μια “πολύχρωμη” ήπειρος. Αυτή η αντιπαράθεση (ή σύγκρουση) των πολιτισμών μπορεί να έχει αιματηρά αποτελέσματα και σε κάποιο βαθμό θα τα έχει, αποτελέσματα που θα είναι ανεξίτηλα και θα διαρκέσουν πολύ. Όμως, οι ρατσιστές θα έπρεπε να είναι (θεωρητικά) μια φυλή υπό εξαφάνιση.

Υπήρξε Ρωμαίος πατρίκιος που δεν άντεχε στην ιδέα ότι θα γίνονταν cives romani (ρωμαίοι πολίτες) οι Γαλάτες, οι Σαρμάτες ή οι Εβραίοι, όπως ο Άγιος Παύλος, και ότι θα μπορούσε να ανέλθει στον αυτοκρατορικό θρόνο ένας Αφρικανός, όπως τελικά συνέβη. Αυτό τον πατρίκιο τον ξεχάσαμε, τον νίκησε η ιστορία. Ο ρωμαϊκός πολιτισμός ήταν πολιτισμός επιμειξιών.

Οι ρατσιστές θα πουν ότι ακριβώς γι’ αυτό διαλύθηκε. Ωστόσο χρειάστηκαν πεντακόσια χρόνια. Όμως ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα επιτρέπει και σ’ εμάς να κάνουμε σχέδια για το μέλλον!

Σχέδια για να προλειάνουμε το έδαφος ορθά και δίκαια, ώστε να στρώσουμε ένα όμορφο και πολύχρωμο μωσαϊκό με πολλές διαφορετικές ψηφίδες, με κάθε μέγεθος, με κάθε σχήμα, με κάθε χρώμα, που θα συνθέτουν την πιο όμορφη εικόνα!

Όλη η επικαιρότητα